Những Ngôi Đền Linh Thiêng Tại Hòa Bình nhất định phải ghé qua ít nhất 1 lần trong đời

Bước chân về Hòa Bình, là ta bước vào cõi tâm linh sâu thẳm. Những ngôi đền dưới đây không chỉ là nơi thờ phụng, mà còn là minh chứng hùng hồn cho bao thăng trầm lịch sử, nơi mà mỗi phiến đá, mỗi mái ngói đều kể câu chuyện về sự linh thiêng, về lòng thành kính của con người.

1. Đền Chúa Thác Bờ

• Tên Đền: Đền Chúa Thác Bờ (hay còn gọi là Đền Thác Bờ, Đà Giang Linh Từ).
• Tên hán việt: Thác Bờ Linh Từ - 托坡靈祠
• Vị trí địa lý: Nằm trên đỉnh đồi Hang Thần, thuộc xóm Phố Bờ, xã Vầy Nưa, huyện Đà Bắc, tỉnh Hòa Bình, giữa lòng hồ Hòa Bình mênh mông. Đây là một trong hai ngôi đền nổi tiếng thờ Bà Chúa Thác Bờ.
• Lịch sử minh chứng: Hàng trăm năm qua, Đền Chúa Thác Bờ đã sừng sững nơi đây, tạc vào đá, tạc vào tim người câu chuyện về Bà Chúa Thác Bờ (Đinh Thị Vân – người Mường. Người nữ tướng tài ba đã kề vai sát cánh cùng Vua Lê Lợi dẹp giặc, rồi hóa thân hiển linh che chở cho muôn dân. Ngôi đền này không chỉ là nơi thờ cúng, mà còn là chứng nhân cho một thời kỳ dựng nước, giữ nước hào hùng của dân tộc, nơi truyền thống và tín ngưỡng giao hòa.
• Sự linh thiêng: Chẳng phải ngẫu nhiên mà mỗi độ xuân về, hàng vạn người từ khắp nơi đổ về đây. Họ tin rằng, nơi đây là chốn linh thiêng bậc nhất, nơi mà Bà Chúa ban tài lộc, sức khỏe, bình an và cả những mối lương duyên thắm đỏ. Lời cầu nguyện thành tâm của người đời dường như đều được thấu tỏ, được linh ứng.
• Đền Chúa Thác Bờ Thờ Ai: Trung tâm là Bà Chúa Thác Bờ, và các vị thánh trong hàng tứ phủ... tạo nên một quần thể thánh thần uy nghi, trấn giữ vùng non nước.
• Phong cảnh: Cảnh đền tựa chốn bồng lai tiên cảnh. Bao quanh là sóng nước hồ Hòa Bình dập dềnh, núi non trùng điệp xanh biếc. Đến đây, ta như lạc vào cõi mơ, hít thở không khí trong lành, ngắm mây trời, sông nước, mọi ưu phiền dường như tan biến.
• Tháng Tiệc: Tháng Tiệc của Bà Chúa Thác Bờ diễn ra vào tháng Tư âm lịch, với chính tiệc là ngày 12 tháng Tư âm lịch. Đây là thời điểm linh thiêng nhất, với các nghi lễ trang trọng, rước kiệu, và các hoạt động văn hóa dân gian đặc sắc, thu hút hàng vạn lượt du khách và Phật tử từ khắp nơi về chiêm bái.

2. Động Thác Bờ: Kỳ Quan Ẩn Mình Trong Lòng Đất, Nơi Linh Khí Hội Tụ

Động thác bờ

• Tên Đền: Động Thác Bờ.
• Vị trí địa lý: Nằm cùng khu vực với Đền Chúa Thác Bờ, trong lòng hồ Hòa Bình,Thuộc xã Ngòi Hoa, Tân Lạc, Hòa Bình.
• Lịch sử minh chứng: Động Thác Bờ là một kiệt tác của tạo hóa, được kiến tạo qua hàng triệu năm với những thạch nhũ lung linh, kỳ ảo. Nơi đây không chỉ là danh thắng, mà còn được người dân tâm niệm là một chốn tâm linh, nơi đất trời hòa quyện, tụ khí thiêng, tạo nên một không gian huyền bí đầy sức hút.
• Sự linh thiêng: Bên trong động, những ban thờ uy nghiêm hiện hữu giữa vẻ đẹp kỳ vĩ của nhũ đá. Người ta đến đây không chỉ để chiêm ngưỡng mà còn để cầu nguyện, để tìm thấy sự thanh tịnh trong tâm hồn giữa không gian huyền bí, cảm nhận rõ nét sự giao hòa giữa tự nhiên và tâm linh.
• Động Thác Bờ thờ ai: Các vị Phật, Quan Âm Bồ Tát, Tượng Phật Bà nghìn mắt nghìn tay uy nghi ngự trị, cùng các vị thần linh, mang đến sự che chở cho muôn dân, bên cạnh đó cũng phối thờ hệ thống tứ phủ.
• Phong cảnh: Bước vào động, ta như lạc vào thế giới khác. Những khối thạch nhũ lấp lánh như dát vàng, dát bạc, hình thù kỳ dị, kích thích trí tưởng tượng của mỗi người. Từ tượng Phật Quan Âm tới những "cửa trời" nhỏ bé, mỗi góc Động Thác Bờ đều ẩn chứa một vẻ đẹp riêng, vừa hùng vĩ vừa diễm lệ.

3. Đền Cô Bé Thác Bờ: Nét Duyên Thiêng Liêng Giữa Sóng Nước

• Tên Đền: Đền Cô Bé Thác Bờ.
• Vị trí địa lý: Đền Cô Bé Thác Bờ cũng nằm trên lòng hồ Hòa Bình, tại xã Vầy Nưa, huyện Đà Bắc, tỉnh Hòa Bình.
• Lịch sử minh chứng: Theo tín ngưỡng thờ Mẫu Tứ Phủ, Cô Bé Thác Bờ là một trong những vị thánh cô, hầu cận của Mẫu Thác Bờ. Ngôi đền thờ Cô Bé đã hiện hữu từ lâu, là nơi linh ứng cho những lời cầu xin giản dị, chân thành của người dân, đặc biệt là những khát khao về hạnh phúc gia đình.
• Sự linh thiêng: Người ta truyền tai nhau rằng, Đền Cô Bé vô cùng linh thiêng, đặc biệt là trong việc cầu lộc, cầu duyên, cầu con cái. Những ai khao khát được đón tin vui, hay mong cầu một mối duyên lành, thường tìm về đây dâng hương, gửi gắm ước nguyện. Lòng thành kính được đền đáp, tạo nên niềm tin sâu sắc trong cộng đồng.
• Nhân vật được thờ cúng: Cô Bé Thác Bờ cùng các vị thần linh trong tín ngưỡng thờ Mẫu, mang đến cảm giác gần gũi, chở che. Mặc dù theo dân gian thì đền cô bé thác bờ, tuy nhiên theo những gì tôi đọc trên các tấm hoành phi và ghi ngoài cổng thì nơi đây cũng Thờ Chính cung Chúa Thác Bờ và các vị Thánh Khác. Bên cạnh đó còn có đền Thờ Chúa Thác và Tượng đài Vua Lê Lợi.
• Phong cảnh: Đền tọa lạc trên một vị trí đắc địa, phóng tầm mắt ra xa là non nước hữu tình, cảnh quan vừa thơ mộng vừa uy nghiêm, tạo nên một không gian thiêng liêng mà ấm cúng.
• Tháng Tiệc: Tháng Tiệc Đền Cô Bé Thác Bờ cũng diễn ra sôi động cùng mùa Tháng Tiệc của Bà Chúa Thác Bờ vào tháng Tư âm lịch, là dịp để các con nhang đệ tử và du khách thập phương về chiêm bái, dâng hương, cầu nguyện và tham gia các hoạt động văn hóa tín ngưỡng.

4. Đền Đông Sơn: Hồn Cốt Làng Xã, Nơi Khí Thiêng Đất Việt Trấn Ngự

Cổng đền đông sơn

• Tên Đền: Đền Đông Sơn.
• Tên hán: 東山靈祠
• Vị trí địa lý: Núi đầu rồng, Khu 3, TT. Cao Phong, Cao Phong, Hòa Bình
• Lịch sử minh chứng: Đền Đông Sơn là một chứng tích sống của lịch sử, một trong những ngôi đền cổ kính nhất vùng, thờ Chúa Bà Diệu Tín Thiền Sư La Bình Công Chúa cùng chư vị tiên thánh của Thanh Sơn nhất phái. Đền đã trải qua bao biến thiên của thời gian, nhưng vẫn giữ nguyên vẹn hồn cốt của một ngôi đền làng, nơi lưu giữ giá trị truyền thống qua bao thế hệ.
• Sự linh thiêng: Người dân địa phương và du khách thập phương thường tìm đến Đền Đông Sơn để cầu bình an, may mắn, đặc biệt là cầu cho công danh, sự nghiệp và thi cử được hanh thông. Mỗi nén hương dâng lên là một lời nguyện cầu chân thành, được tin rằng sẽ đến tai các vị thần linh che chở.
• Thờ Cúng: Chúa Bà Diệu Tín Thiền Sư La Bình Công Chúa, Tam vị Chúa Mường (Sơn Trang Đệ Nhất – Đệ nhất Thượng Ngàn Lê Mại Đại Vương, Sơn trang Đệ Nhị – Diệu Tín Thiền Sư La Bình Công Chúa, Sơn Trang Đệ Tam – Đệ tam Thượng Ngàn Diệu Nghĩa Tàng Hình Sơn Trang Công Chúa), Tứ Tính Tổ Mường (họ Đinh, họ Cao, họ Quách, họ Bạch), cùng 8 tướng Sơn Trang và 12 cô tiên nàng.
• Phong cảnh: Đền nép mình trong một khuôn viên rộng rãi, rợp bóng cây cổ thụ, tạo nên một không gian yên bình, thanh tịnh, tách biệt khỏi sự ồn ào của phố thị. Kiến trúc đền mang đậm nét truyền thống, mộc mạc mà trang nghiêm, gợi nhớ về những giá trị xưa cũ.
• Tháng Tiệc: Tháng Tiệc chính của Đền Đông Sơn thường được tổ chức vào ngày 12 tháng 9 âm lịch hàng năm. Đây là dịp để người dân tụ hội, tham gia các nghi thức truyền thống, các chương trình văn nghệ đặc sắc và trò chơi dân gian, tái hiện nét đẹp văn hóa lâu đời. Tuy nhiên trong hệ thống tứ phủ thì tháng 2 âm lịch hàng là là Tháng Tiệc Chúa, nơi đây cũng có rất nhiều các người đến lễ chiêm bái.

Sự uy linh trong không gian thờ cúng đền đông sơn

5. Đền Bồng Lai

Đền bồng lai

• Tên Đền: Đền Bồng Lai (hay còn gọi là Đền Bồng Lai Cây Đa Bạc).
• Vị trí địa lý: Tọa lạc tại thị trấn Cao Phong, huyện Cao Phong, tỉnh Hòa Bình (trước đây thuộc xã Bồng Lai, Kim Bôi).
• Lịch sử minh chứng: Đền Bồng Lai là một ngôi đền cổ có lịch sử lâu đời, gắn liền với truyền thuyết về một cây đa cổ thụ linh thiêng, hàng trăm năm tuổi, sừng sững như một người chứng kiến, che chở cho ngôi đền và cho cả vùng đất. Đền thờ các vị thần linh và Mẫu, được người dân địa phương rất tôn kính, là nơi hội tụ linh khí đất trời.
• Sự linh thiêng: Đền Bồng Lai nổi tiếng linh ứng trong việc cầu lộc, cầu bình an, và đặc biệt là cầu duyên, cầu tự. Những cặp vợ chồng hiếm muộn, hay những người mong tìm được ý trung nhân, thường tìm về đây với niềm tin mãnh liệt, mong cầu sự hiển linh của các vị thần và của cây đa cổ thụ.
• Thờ cúng: Đền Bồng Lai thờ Chính Cung Cô Bé Thượng Ngàn, một trong những vị thánh rất hay ngự đồng, ngoài ra đền còn thờ các Các vị thần linh, Mẫu, và đặc biệt là sự hiển linh của cây đa cổ thụ – biểu tượng của sự bền vững, trường tồn, và mang đến những điều kỳ diệu cho những ai thành tâm. Đền Bồng Lai 
• Phong cảnh: Không gian đền được bao trùm bởi màu xanh mát của cây đa cổ thụ, tạo nên vẻ cổ kính, u tịch nhưng không kém phần trang nghiêm, giúp tâm hồn người thăm được lắng đọng.
• Tháng Tiệc: Tháng Tiệc Đền Bồng Lai thường diễn ra vào ngày 2 tháng 2 âm lịch hàng năm. Đây là một sự kiện tâm linh truyền thống quan trọng, với nghi lễ rước Cô Đôi Thượng Ngàn đi tuần du từ đền Bồng Lai sang đền Đông Sơn cùng nhiều hoạt động văn hóa, văn nghệ đặc sắc, thu hút hàng nghìn du khách tham dự.

Đền Đông Sơn và Đền Bồng Lai nằm trong khu vực linh thiêng núi đầu rồng, nơi đây cũng có nhiều thần tích cũng như địa điểm thăm quan và lễ bái:

Phong Sơn Động - Thờ Chúa Đệ Tam Diệu Nghĩa Tàng Hình thuộc quần thể đền Bồng Lai

• Hoa Sơn Thạch động: gây ấn tượng với những hoa nhũ đá
• Động Không Đáy: đúng như tên gọi, bên trong hang có hố sâu không thấy đáy
• Động Thiên Thai: thờ Đệ nhất Thượng Ngàn Lê Mại Đại Vương hay còn gọi là Bà chúa Thượng Ngàn.
• Phong Sơn Động: thời phụng Đệ tam Thượng Ngàn Diệu Nghĩa Tàng Hình Sơn Trang công chúa hay còn gọi là Bà chúa Ngòi.
• Nhãn Long Sơn động: bên trong động có hai giếng nước như hai mắt rồng.
• Hang động nước: Hang Nước, Động Thanh Thủy

6. Đền Mẫu Đầm Đa: Huyền Thoại Quốc Mẫu Âu Cơ, Di Tích Khảo Cổ Quốc Gia

• Tên Đền: Đền Mẫu Đầm Đa (hay còn gọi là Quần thể di tích và danh thắng Đầm Đa, Đền Mẫu Âu Cơ).
• Vị trí địa lý: Xã Phú Vinh, huyện Lạc Thủy, tỉnh Hòa Bình (trước đây thuộc xã Phú Lão).
• Lịch sử minh chứng: Đền Mẫu Đầm Đa không chỉ là một ngôi đền, mà là cả một quần thể di tích lịch sử - văn hóa - tâm linh rộng lớn, bao gồm nhiều hang động huyền bí, đền thờ uy nghiêm và chùa chiền cổ kính. Nơi đây được công nhận là di chỉ khảo cổ học cấp Quốc gia, lưu giữ nhiều dấu tích của người Việt cổ trong các hang động như động Tiên, hang Hồ (động Người xưa). Đền Mẫu Đầm Đa đặc biệt gắn liền với truyền thuyết về Quốc Mẫu Âu Cơ, người mẹ khởi nguồn của dân tộc Việt Nam. Theo truyền thuyết, Đế Minh (cháu ba đời của Đế Viêm) có con trai Lộc Tục (Kinh Dương Vương) cai quản phương Nam. Kinh Dương Vương lấy con gái Long Thần là Động Đình Quân sinh ra Lạc Long Quân. Lạc Long Quân sau đó kết duyên cùng Âu Cơ, sinh ra một bọc trăm trứng, nở thành 100 người con trai, là thủy tổ của người Việt. Mẫu Âu Cơ sau khi hoàn thành sứ mệnh đã quay về trời, để lại cho hậu thế lòng biết ơn sâu sắc và triết lý về tình mẫu tử, tinh thần đoàn kết. Ngôi đền Mẫu Đầm Đa ban đầu được xây dựng theo kiến trúc nhà sàn truyền thống, sử dụng vật liệu tranh tre nứa lá. Qua nhiều thăng trầm lịch sử, kể cả thời kỳ kháng chiến chống Pháp, một số công trình trong quần thể bị hư hại. Tuy nhiên, đền đã được tu sửa và xây dựng lại kiên cố hơn vào năm 1994 và 1999, vẫn giữ được nét cổ kính, trang nghiêm.
• Sự linh thiêng: Quần thể Đầm Đa vô cùng linh thiêng, được tin rằng có thể ban bình an, sức khỏe, tài lộc, và đặc biệt là cầu phúc cho gia đình, con cháu. Mỗi lời khấn nguyện thành tâm dâng lên Quốc Mẫu đều được thấu tỏ, mang đến niềm an ủi và hy vọng cho muôn dân.
• Nhân vật được thờ cúng: Trung tâm là Quốc Mẫu Âu Cơ, cùng với các vị thần linh, Phật, và các nhân vật trong truyền thuyết như Mẫu Long, Quan Hoàng Bảy, Quan Hoàng Mười, Cô Chín, Tam Toà Thánh Mẫu… tạo nên một không gian đa tín ngưỡng, nơi các giá trị tâm linh được hòa quyện.
• Phong cảnh: Đầm Đa là một bức tranh thiên nhiên tuyệt mỹ với núi non trùng điệp, những hang động kỳ vĩ ẩn chứa bao điều bí ẩn (như động Đầm Đa, động Ông Hoàng, động Tam Tòa, động Thủy Tiên, động Cung Tiên, động Hoàng Mười, động Cô Chín...). Cảnh quan hữu tình, thơ mộng, tạo nên một không gian tâm linh vừa hùng vĩ vừa thanh bình, cuốn hút lòng người.
• Tháng Tiệc: Tháng Tiệc Đầm Đa là một trong những sự kiện tâm linh lớn nhất của tỉnh Hòa Bình, kéo dài từ mùng 1 tháng Giêng đến hết tháng Ba âm lịch (đặc biệt là lễ khai hội Chùa Tiên vào mùng 4 Tết và có thể kéo dài đến hết tháng 4 âm lịch). Tháng Tiệc thu hút hàng vạn lượt du khách, Phật tử và tín đồ về chiêm bái, tham gia các hoạt động văn hóa tâm linh đặc sắc, tái hiện những nét đẹp truyền thống.

7. Đền Niệm: Nơi Lắng Đọng Thời Gian, Thờ Tam Vị Chúa Mường

Đền Niệm - Thờ Tam Vị Chúa Mường

• Tên Đền: Đền Niệm.
• Vị trí địa lý: Nằm tại thôn Phú Thành, xã Phú Thành, huyện Lạc Thủy, tỉnh Hòa Bình, không xa quần thể Đầm Đa.
• Lịch sử minh chứng: Đền Niệm là một ngôi đền cổ kính, đã chứng kiến bao đổi thay của vùng đất Lạc Thủy. Đền thờ chính là Tam Vị Chúa Mường, những vị thần có công lớn trong việc khai phá, cai quản và bảo vệ vùng đất Mường, được người dân tôn kính như những vị thần bản địa. Ngôi đền này không chỉ là nơi thờ cúng mà còn là biểu tượng cho văn hóa, tín ngưỡng của người Mường.
• Sự linh thiêng: Đền Niệm được người dân địa phương rất tôn kính, tin rằng đây là nơi linh thiêng để cầu bình an, may mắn và bày tỏ lòng thành kính với các vị thần đã che chở cho mảnh đất này, đặc biệt là cầu cho mùa màng bội thu, bản làng yên ấm.
• Nhân vật được thờ cúng: Chính cung thờ Tam Vị Chúa Mường, cùng các vị thần linh khác trong tín ngưỡng dân gian, tạo nên một không gian linh thiêng đậm bản sắc dân tộc Mường.
• Phong cảnh: Đền có kiến trúc truyền thống, nằm trong không gian yên tĩnh, trang nghiêm, mang đậm dấu ấn kiến trúc và văn hóa địa phương.
• Tháng Tiệc: Tháng Tiệc Đền Niệm thường diễn ra vào mùng 10 tháng Giêng âm lịch hàng năm, là dịp để người dân địa phương thể hiện lòng biết ơn và tham gia vào các hoạt động văn hóa truyền thống của vùng đất, mang đậm bản sắc văn hóa Mường.

Thông Tin Hữu Ích Cho Chuyến Du Hành Tâm Linh

Để hành trình chiêm bái của quý vị thêm phần thuận lợi, xin mách nhỏ một vài điều cần thiết:

• Về Đường Đi:

  • Đến Đền Chúa Thác Bờ, Động Thác Bờ, Đền Cô Bé Thác Bờ: Quý vị cần di chuyển bằng thuyền/tàu từ bến cảng Thung Nai (Cao Phong, Hòa Bình) hoặc cảng Bích Hạ (Phú Thọ). Chuyến đi trên hồ sẽ là một trải nghiệm tuyệt vời, ngắm cảnh non nước hùng vĩ.
  • Đến Đền Đông Sơn: Nằm ngay trong thành phố Hòa Bình, rất thuận tiện di chuyển bằng taxi, xe ôm hoặc xe buýt nội thành từ bến xe.
  • Đến Đền Bồng Lai: Nằm ở thị trấn Cao Phong. Quý vị có thể đi xe khách về thị trấn Cao Phong, sau đó đi taxi hoặc xe ôm đến đền.
  • Đến Đền Mẫu Đầm Đa và Đền Niệm: Cả hai đều nằm ở huyện Lạc Thủy và không cách xa nhau. Quý vị có thể đi xe khách về thị trấn Chi Nê (Lạc Thủy), sau đó đi taxi hoặc xe ôm đến các đền. Nếu đi xe riêng, từ Hà Nội, quý vị đi theo quốc lộ 1A đến Hà Nam, sau đó rẽ vào quốc lộ 21B hoặc các tuyến đường tỉnh lộ để đến huyện Lạc Thủy.

• Về Tuyến Xe Buýt/Xe Khách:

  • Từ Hà Nội: Quý vị có thể bắt xe khách đi Hòa Bình, Kim Bôi hoặc Lạc Thủy tại các bến xe lớn như Mỹ Đình, Giáp Bát. Sau khi đến bến xe tỉnh/huyện, quý vị tiếp tục di chuyển bằng taxi, xe ôm hoặc xe buýt địa phương đến các điểm tham quan.

• Lưu Ý Chân Tình:

  • Khi viếng đền, chùa, xin quý vị hãy chọn trang phục lịch sự, kín đáo, thể hiện sự tôn trọng chốn linh thiêng.
  • Giữ gìn vệ sinh chung, không xả rác bừa bãi để giữ gìn vẻ đẹp và sự thanh tịnh của nơi thờ tự.
  • Trong mùa Tháng Tiệc, lượng khách thập phương rất đông. Quý vị nên chủ động đặt trước các dịch vụ vận chuyển và lưu trú để có một chuyến đi trọn vẹn, tránh tình trạng quá tải.

Hòa Bình không chỉ là danh thắng, mà còn là miền đất của những câu chuyện tâm linh, của những ngôi đền linh thiêng ẩn mình giữa đại ngàn. Mỗi chuyến đi là một lần trở về với cội nguồn, để lắng nghe lời thì thầm của đất trời, và cảm nhận sự linh ứng nhiệm màu. Quý vị đã sẵn sàng cho chuyến hành trình tâm linh đầy ý nghĩa này chưa?